در دنیایی که گاه صدای زنان در هیاهوی روزمره گم می‌شود، دکتر مریم مقدمی قلم را به دست زنان داد تا زندگی خود را از نو بنویسند و از نگاهی گسترده‌تر به آن بنگرند. او با تأسیس باشگاه کتاب‌خوانی زنان، نه‌تنها محفلی برای مطالعه و گفت‌وگوهای آزاد، بلکه پناهگاهی برای خودشناسی و توانمندسازی بانوان شهر تبریز ایجاد کرده است. در این گفت‌وگو، از انگیزه‌ها، اهداف و چالش‌های او در این مسیر فرهنگی شنیدیم.
چه انگیزه و دیدگاهی موجب تأسیس باشگاه کتاب‌خوانی زنان شد و این باشگاه چه نیازهایی را در جامعه زنان پاسخ می‌دهد؟
این ایده از کمیته خلاقیت اداره کل کتابخانه‌های عمومی متولد شد. با توجه به خلأ موجود در زمینه گردهمایی‌های کتاب‌محور ویژه بانوان، طرح تأسیس این باشگاه را برای رشد فردی و اجتماعی زنان ارائه کردم. مهم‌ترین نیازهایی که این باشگاه پاسخ می‌دهد، ایجاد فضایی برای شنیده شدن زنان و بررسی چالش‌های زندگی آنان از طریق ادبیات و روان‌شناسی است.
چه تفاوتی میان این باشگاه و سایر جلسات کتاب‌خوانی وجود دارد؟
تمایز اصلی در رویکرد تحلیلی و تخصصی ماست. در این باشگاه صرفاً به معرفی کتاب بسنده نمی‌کنیم، بلکه با حضور روان‌شناسان و کارشناسان، به تحلیل روان‌شناختی آثار پرداخته و مسائل مرتبط با زنان را به‌صورت عمیق بررسی می‌کنیم.
نام باشگاه کتاب‌خوانی زنان چگونه انتخاب شد؟ آیا این نام بار فلسفی یا اجتماعی خاصی دارد؟
من علاقه زیادی به فعالیت در حوزه زنان دارم و احساس می‌کردم در این زمینه خلأ قابل‌توجهی وجود دارد. فلسفه شکل‌گیری این باشگاه، پاسخ به نیازهای گوناگون زنان است؛ نیازهای اطلاعاتی، روان‌شناختی، ادبی، تاریخی و غیره. از همین رو، نامی انتخاب کردیم که بتواند تمام این حوزه‌ها را دربرگیرد.
مأموریت اصلی باشگاه چیست؟ آیا صرفاً ترویج کتاب‌خوانی است یا اهداف عمیق‌تری مانند توانمندسازی زنان و ایجاد شبکه‌های فکری را دنبال می‌کند؟
قطعاً هدف ما تنها ترویج کتاب‌خوانی نیست. در کنار آن، تشکیل کمیته‌های تخصصی و کارگروه‌های فرهنگی در حوزه‌های گوناگون، شناسایی نخبگان ادبی استان، و استفاده از ظرفیت‌های مردمی را نیز در دستور کار داریم.
می‌خواهیم این باشگاه به جایگاهی برای شنیده شدن صدای زنان شهر بدل شود.
همچنین در آینده قصد داریم شاخه‌های مختلفی از باشگاه را راه‌اندازی کنیم؛ از جمله شاخه «جوانه‌ها»، «مادران»، «هنر» و «تاریخ».
مطالعه گروهی چه مزیتی نسبت به مطالعه فردی دارد؟
از منظر روان‌شناسی، مطالعه گروهی انگیزه و اشتیاق بیشتری در افراد ایجاد می‌کند. انسان‌ها همواره به دنبال انگیزه برای پیشبرد کارهای خود هستند و همراهی دیگران می‌تواند این انگیزه را تقویت کند.
افزون بر این، گفت‌وگوها و تبادل دیدگاه‌ها در جلسات گروهی، به رشد فکری و گسترش افق نگاه افراد کمک می‌کند؛ امکانی که در مطالعه فردی کمتر وجود دارد.
آیا ادبیات می‌تواند به زنان در درک بهتر خود و موقعیتشان در جامعه کمک کند؟ چگونه؟
کاملاً درست است. من همواره گفته‌ام که کتاب گفت‌وگوی آرام زنان با جهان است. ادبیات نقشی بنیادین در خودشناسی و خودآگاهی دارد و زنان از طریق مطالعه می‌توانند به درک عمیق‌تری از هویت و جایگاه خود در جامعه دست یابند.
بزرگ‌ترین چالشی که در مسیر راه‌اندازی یا تداوم فعالیت این باشگاه با آن روبه‌رو بوده‌اید چیست؟
هر برنامه فرهنگی، چالش‌های خاص خود را دارد. ما از چهار نفر آغاز کردیم و اکنون به پنجاه‌وهفت عضو فعال رسیده‌ایم. با این حال، چالش‌هایی مانند آگاهی محدود مردم از وجود چنین باشگاهی، هزینه‌های اجرایی، کمبود منابع، و نبود حمایت‌های مالی پایدار از جمله موانع اصلی بوده‌اند.
آیا برنامه‌ای برای گسترش فعالیت‌ها دارید؟
بله. در هفته کتاب و کتاب‌خوانی، جلسه رونمایی از کتاب «بانوی رمان آذربایجان» اثر اعظم فرخ‌زاد (آخوندزاده اهری) را برگزار خواهیم کرد. این برنامه از دل همین باشگاه شکل گرفت؛ زیرا در جریان شناسایی بانوان نخبه استان تصمیم گرفتیم از آنان دعوت کنیم تا در جمع اعضا حضور یابند.
همچنین در برنامه‌های آینده قصد داریم با خانم دکتر اشرقی، مسئول امور بانوان و خانواده استانداری آذربایجان‌شرقی، همکاری‌هایی را آغاز کنیم.
اگر بخواهید تنها یک کتاب به تمام زنان ایران توصیه کنید، آن کتاب چه خواهد بود؟
کتاب «دا» (خاطرات سیده زهرا حسینی) را به همه بانوان کشورم پیشنهاد می‌کنم. این اثر با تلفیق ادبیات مقاومت و زندگی روزمره زنان، تصویری عمیق، واقعی و الهام‌بخش از پایداری و توان زن ایرانی ارائه می‌دهد.
کوثر آریانی