مدتها بود به دیدن هیچ نمایشی نرفته بودم. انگار در پیچ و خم مسیرهایی که در چند سال اخیر برای پیمودن انتخاب کرده بودم، هیچ راهی به تئاتر ختم نمیشد.
عاقبت، نمایش مستخدم ماشینی از هارولد پینتر به کارگردانی چهره جوان تئاتر تبریز، محمد قویدل، مرا به سوی تماشای دوباره تئاتر کشاند؛ در سالن قبه زرین، تئاتر شهر تبریز.
در حالی که نگران بودم مبادا برای دخترکم -که برای اولین بار قرار بود تئاتر ببیند- دیدن یک نمایش ابزورد تا ابد نقشی ناخوشایند از تئاتر بر ذهنش حک کند، پا به ساختمان تئاتر شهر گذاشتم. اما بوی خوب پلاتو، تمام خاطراتی را که سالها پیش، از شبهای تمرین و اجرای تئاتر داشتم و در جایی نامعلوم از ذهنم بایگانی شده بود، زنده کرد؛ تمام روزگاری را که با تئاتر زندگی کرده بودم.
به دخترم گفتم: “پلاتو که گفته بودم اینجاست.”
همانطور که حدس میزدم مخاطبان نمایش، آن هم چنین سبکی، بیشتر از بیست سی نفر نبودند؛ جماعتی که هرچند نمیشناختمشان اما انگار دیرآشنایان من بودند.
از همان ابتدای شروع نمایش لبخند رضایت دخترم و جملهای که در گوشم زمزمه کرد باعث شد با شوق و اطمینان خاطری هرچه بیشتر، ثانیههای نمایش را دنبال کنم: “مامان فوقالعادهست!”
با اینکه فکر میکردم شاید کارگردان با انتخاب یک نمایشنامه ابزورد ریسک بزرگی در جذب مخاطب کرده است، اما با خود گفتم همین جمعیت اندک مشتاق که دختر من نیز به طرز عجیبی به آنها پیوسته بود، حق این انتخاب را دارند که در بین هیاهوی شهر، در این سالن کوچک گرد هم جمع شوند و تئاتر مورد علاقه خود را ببینند. و چقدر خوب است که هنوز جوانانی با صبر و خستگی ناپذیری، روزهای متوالی تمرین میکنند تا همین چند مخاطب انگشتشمار نیز بتوانند به تماشای تئاتر، این هنر نجیب و اصیل که برای اهالیاش هیچگاه کهنه نمیشود بنشینند.
از ارزش کلاسیک این نمایشنامه که بگذریم، اگرچه در نگاه اول، دنیای آن با جهان تماشاگر امروز در تبریز فاصله زیادی دارد، اما تم کمدی آن میتواند حتی سبب جذب مخاطبانی شود که با این سبک از تئاتر آشنایی چندانی ندارند. در کل در هر نمایشی به سبک ابزورد میتوان کمابیش ردپایی از کمدی دید و این هنر این سبک است که میتواند بیهودگی و پوچی را به شکلی مضحک و کمیک روایت کند.
دو شخصیت نمایش هرچند ماموریتی مشترک دارند، اما در دو دنیای ذهنی متفاوت سیر میکنند که در بگومگوهای بیهوده آنها نیز آشکار میشود.
بازی خوب و گیرای سجاد جلالی و مهدی تاپدوقی به این نمایش رنگ خاصی بخشیده است و اگر از چند تپق ریز و جزئی بازیگران بگذریم، بازیها پخته و بینقص به نظر میرسند.
اتفاق بهتر این که، اجرای این نمایش و افزایش تعداد اجراها در شهر تبریز نشان میدهد تئاتر تبریز به مرحله جدیدی از شکوفایی و تجربه در ژانرهای مختلف پا گذاشته است و همین سبب میشود مخاطبان با سلیقههای مختلف بتوانند موضوع مورد علاقه خود را در بین اجراهای مختلف، راحتتر انتخاب کنند.
لازم به ذکر است که مستخدم ماشینی تا ۲۴ دی، ساعت ۱۹، در سالن قبه زرین تئاتر شهر، میزبان تماشاگران است.