موسیقی بی محل
پروین بابایی
تا جایی که یادم می آید موسیقی را دوست داشته ام، اما مدتی است با آن مشکل پیدا کرده ام. نه با خود موسیقی، که با مصرف کنندگانش، یا بهتر بگویم شیوه مصرفشان. اینکه می گویم مصرف کننده برای این است که این روزها موسیقی فله ای به مقدار زیاد تولید می شود و مصرف کننده های پر و پیمانی هم دارد که هر آهنگش را فقط برای چند بار گوش می دهند و بعد آهنگ تازه ای روی کار می آید و قبلی ها از دور خارج می شوند.
با این حساب علاوه بر تقسیم بندیهایی که متخصصان بر اساس سبکهای موسیقایی می کنند یک تقسیم بندی هم هست که فقط و فقط به شیوه موسیقی گوش دادن افراد مربوط می شود و بر اساس همین دسته بندی اسم آن موسیقی را که می خوام درباره اش حرف بزنم می گذارم موسیقی بی محل.
نمی دانم سابقه موسیقی بی محل به چه زمانی بازمی گردد، اما در مورد خود من اگر بخواهم تاریخچه اش را بگویم درست برمی گردد به سالهایی که مادرم سعی می کرد به آسان ترین و سریع ترین روش از خواب بیدارمان کند؛ یعنی با صدای موسیقی! نواری انتخاب می کرد که کیفیت صدایش خوب باشد و بعد از پیدا کردن آهنگ مورد نظرش تا جایی که پیچ ضبط جا داشت صدا را بالا می برد. چند ثانیه بیشتر طول نمی کشید که تار و مار می شدیم.
همینکه به قصد اعتراض یا خاموش کردن صدا تکان می خوردیم، لحاف و تشکمان به تاراج می رفت و بعدش دیگر مجبور بودیم تسلیم شویم. اما من یکی تا مدتها از آن موسیقی بدم می آمد. این اولین نمونه و البته نمونه ای ابتدایی از موسیقی بی محل بود، چون آن روزها هنوز موسیقی به شکل فله ای تولید نمی شد و مصرف کننده موسیقی فله ای هم وجود نداشت. از خصوصیات این مصرف کنندگان این است که اصرار دارند موسیقی گوش خراششان را به هر طریقی شده و تا حد امکان و توان به شکل کاملاً مکانیکی به گوش جهانیان برسانند.
این که می گویم جهانیان غلو نکرده ام چون اگر قدرت باندها و درجه صدای دستگاهها اجازه می داد حتماً این صدا وقت و بی وقت به گوش جهان و هرچه در او هست رسانده می شد. خلاصه تا زمانی که به خوابگاه نرفته بودم هنوز این مدل موسیقی جهانگیر را تجربه نکرده بودم.
آنجا بود که برای اولین بار دیدم شبانگاه و صبحگاه و ظهرگاه و گاهِ امتحان و گاهِ استراحت و هر گاه که این مصرف کننده ها خوش داشتند ناگهان صدای موزیک منفجر می شد. این بچه ها را هیچ طوری نمی شد ساکت کرد. به این مدل موزیک گوش کردن یا بهتر بگوییم موزیک منفجر کردن عادت کرده بودند و هر دری را که به رویشان می بستی راه دیگری پیدا می کردند.
القصه آن دوران گذشت تا اینکه در محله جدیدمان جا گرفتیم. در این محله وصل و وصلت رونق خوبی داشت و هر روز بساط عروسی برپا بود. اما موسیقی های پر از الدرم بلدرم اش همزمان با پایکوبی مهمانان و مدعوین، پتکش را روی اعصاب و روح و روان ما می کوبید. همیشه به این فکر می کردم که چرا خوانندگان عروسی به جای اینکه به اقتضای شغلشان شاد باشند، اینقدر با اعصاب خردی می خوانند.
حالا این به کنار، مسأله این بود که عروسی شب تا صبح ادامه داشت و همزمان با طلوع آفتاب مهمانها پراکنده می شدند. تمام این مدت صدای موسیقی بی محل بلند بود و به نظر نمی آمد کسی از این وضعیت ناراضی باشد. اصلاً در این محله موسیقی فله ای بی محل، رفیق گرمابه و گلستان ما بود و همسایگان و اهل محل شبانه روز و هر موقعی که شادی شان گل می کرد، موسیقی شان را منفجر می کردند.
عاقبت یک روز تاب تحمل را از دست دادم و خیلی آرام و بااحتیاط از یکی از همسایگان پرسیدم آیا صدای موسیقی تا خانه آنها هم می رسد؟ می دانستم این صداها از بیشتر خانه ها بلند می شود و به بیشتر خانه ها هم می رسد، اما طور دیگری نمی توانستم بپرسم.
نگران بودم مبادا به کسی بربخورد. همسایه با خوشحالی جواب داد: «بله و ما خیلی ذوق می کنیم. ما آدمهای شاد را خیلی دوست داریم! از آدمهای غمگین کسل کننده حوصله مان سر می رود. خودمان هم هر وقت شاد باشیم همین کار را می کنیم!» احتمالاً او هم می دانست توقع چه جور جوابی دارم، برای همین این شکلی جواب داد که حرف را کوتاه کند و قال قضیه را بکند.
نمی دانستم چه بگویم. کوتاه نیامدم و گفتم: «اما این شادی نیست…» طوری نگاهم کرد که ساکت شدم. انگار می خواست بگوید حیف از این محل که می خواهند شادی هایشان را با آدم عبوس غرغروی بی ذوقی مثل تو تقسیم کنند. سکوت کردم.