در شهریورماه سال ۱۳۹۰، حادثهای در منطقه شمسآباد ونک از توابع سمیرم استان اصفهان رخ داد که افکار عمومی ایران را بهشدت جریحهدار کرد. فیلمی هولناک از کشتار بیرحمانه یک خرس قهوهای ماده به همراه دو تولهاش، پس از چند ماه دستبهدست شدن، به رسانهها راه یافت و به سرعت به یکی از تکاندهندهترین اخبار روز بدل شد؛ صحنهای که حتی از سوی رسانههای بینالمللی نیز بازتاب یافت و توجهها را به خلأهای عمیق قانونی در حوزه حقوق حیوانات در ایران جلب کرد.
هرچند حیوانآزاری پدیدهای نوظهور نیست، اما این رویداد آنچنان فجیع و دلخراش بود که واکنشی کمسابقه در سطح کشور بهدنبال داشت. فعالان محیطزیست و گروههای مدافع حقوق حیوانات، پس از پیگیریهای مداوم، توانستند ۲۰ شهریور را بهعنوان روز ملی مبارزه با خشونت علیه حیوانات ثبت کنند. روزی برای یادآوری خشونتهایی که در سایه بیقانونی یا خلأهای قانونی همچنان بر حیوانات اعمال میشود.
با وجود دستگیری متهم اصلی این جنایت، که از متخلفان سابقهدار نیز بود، افکار عمومی از صدور حکم ۱۸ ماه حبس تعزیری برای او بهشدت ابراز نارضایتی کرد. حکمی که نهتنها نتوانست مرهمی بر زخم عمیق این حادثه بگذارد، بلکه نشانهای آشکار از نبود اراده کافی برای برخورد جدی با آزار حیوانات بود. متهم مذکور، تنها دو سال بعد از آزادی، در حالیکه این بار مسلح به سلاح جنگی بود، در پارک ملی دنا مجدداً بازداشت شد؛ اتفاقی که نشان داد نه حکم اولیه بازدارنده بوده و نه نظام حقوقی کشور، آمادگی لازم برای مقابله با چنین جرایمی را دارد.
این پرونده، بار دیگر ضرورت تصویب قوانین جامع و بازدارنده در حوزه حمایت از حیوانات را بهمیان آورد. قانونی که پیشنویس آن به گفته دکتر جاوید آلداود، عضو هیئت علمی دانشکده دامپزشکی دانشگاه تهران، شامل ۴۸ ماده مستند به منابع علمی، دینی و بینالمللی بوده، اما علیرغم ارائه به مجلس ششم، هیچگاه به صحن علنی نرسید و همچنان در بلاتکلیفی بهسر میبرد.
با وجود افزایش آگاهی عمومی و رشد روزافزون گروههای حامی حقوق حیوانات، همچنان شاهد انتشار فیلمها و گزارشهایی از آزار حیوانات هستیم. از نگهداری حیوانات در قفسهای غیراستاندارد باغوحشها، تا شکار غیرقانونی، قاچاق حیاتوحش، کشتار بیضابطه حیوانات شهری و حتی آزار حیوانات خانگی توسط افراد مبتلا به اختلالات رفتاری. تمام این موارد، لزوم توجه فوری و جدی قانونگذاران به این موضوع را دوچندان میکند.
روز ملی مبارزه با خشونت علیه حیوانات، تنها یک مناسبت تقویمی نیست؛ بلکه فرصتی است برای بازاندیشی در شیوه مواجهه جامعه با حیوانات، برای مطالبه تصویب قانونی جامع، و برای ترویج فرهنگ همزیستی، شفقت و مسئولیتپذیری در قبال تمام موجودات زنده.