از کشت چای در ایران بیش از ۱۱۰ سال میگذرد و در گذر زمان به دلیل درآمدزایی مناسب با اقبال کشاورزان شمال کشور در دو استان گیلان و مازندران مواجه شد.
شرکت سهامی خاص صندوق حمایت از توسعه صنعت چای کشور در تاریخ ۲۸ خرداد ۱۳۹۴ با هدف حمایت از توسعه صنعت چای کشور، حمایت از تشکیل سرمایه و تقویت حجم و کیفیت سرمایهگذاری و تخصیص بهینه منابع مالی و اعتباری در بخش کشاورزی با سرمایه اولیه به مبلغ ۰۰۰/۰۴۰/۶۳۶/۸۵ ریال منقسم به ۸۵۶۳۶۰۴ سهم ده هزار ریالی که تمام این سهام با نام می باشد، و تعداد ۴۳۶۷۹۹۳ سهم ده هزار ریالی با مشارکت سهامداران غیردولتی (۵۱ درصد) و تعداد ۴۱۹۴۶۱۱ سهم ده هزار ریالی مربوط به وزارت جهاد کشاورزی (شرکت مادر تخصصی حمایت از توسعه سرمایهگذاری در بخش کشاورزی) و به نمایندگی از دولت جمهوری اسلامی ایران (۴۹ درصد) شروع به کار کرد. توضیح اینکه از محل ۵۱ درصد مشارکت سهامداران غیردولتی در صندوق، میزان ۷۰ درصد اختصاص به تولیدکنندگان چای (چایکاران) بوده و میزان ۲۵ درصد اختصاص به کارخانجات و صنایع فرآوری چای (کارخانهداران چای) و میزان ۵ درصد نیز اختصاص به سایر اشخاص (بازار) مرتبط به زنجیره تولید و عرضه چای دارد.
بنا به گفته دکتر جمشید یوسفی، مدیرعامل صندوق ملی چای، در حال حاضر تعداد ۵۲۰۳۰ نفر چایکار، تعداد ۱۲۷ باب کارخانه چایسازی و ۱۰ بخش بازار عضو صندوق میباشند و در برنامه آینده پیشبینی شده است که تعداد سهامداران چایکار به ۶۰۰۰۰ نفر و کارخانجات به ۱۵۰ باب برسد.
دکتر یوسفی، با توجه به ابعاد مختلف صنعت چای، هدف از تشکیل صندوق با تمرکز بر هدف نظارت در فرآیند تولید و افزایش راندمان و کیفیت محصول را، هماهنگی سیاستها و برنامههای اجرایی در هر سه حوزه تولید، صنعت و عنوان مینماید تا ضمن تأمین منافع تولیدکنندگان برگ سبز چای، کارخانههای چای و تجار، زمینه را برای ساماندهی، رشد و توسعه کیفی این صنعت و تأمین نیازهای کشور فراهم نماید.
حدود وظایف، اختیارات و فعالیتهای صندوق شامل مواردی از قبیل اعطای تسهیلات و انجام حمایتهای مالی و اعتباری از سهامداران؛ تضمین سهامداران متقاضی سرمایهگذاری در بخش صنعت چای کشور برای دریافت اعتبار از بانکها وموسسات داخلی؛ و دریافت کمک مالی و اعتباری از دولت، بانکها و سایر شرکتها و موسسات داخلی و خارجی و همچنین حمایت از تولیدکنندگان صنعت چای کشور در مواجه با موقعیتهای بحرانی؛ و جذب مستمر منابع مالی از تولیدکنندگان صنعت چای کشور بهمنظور افزایش سرمایه برای حمایت مالی و اعتباری در راستای تقویت و توسعه فعالیتهای کشاورزی مرتبط با صنعت چای کشور؛ و حمایت از طرحهای آموزشی و ترویجی و تحقیقاتی مرتبط با صنعت چای و انجام کلیه فعالیتهای بازرگانی مرتبط با حوزه صنعت چای کشور در جهت افزایش راندمان و کیفیت تولید میباشد.
علل استقبال مردم از مصرف چای داخلی (ایرانی)
چای به عنوان نوشیدنی مطلوب در تعداد زیادی ازکشورهای جهان تولید و مصرف میشود. یکی از عوامل موفقیت کشورهای تولید کننده چای در بازار جهانی، حفظ کیفیت چای ساخته شده است.
کیفیت چای به عوامل متعددی که مهمترین آنها عوامل ژنتیکی، شرایط آب و هوایی، عملیات کشاورزی، نحوه برداشت و شرایط فرایند میباشند، بستگی دارد. این عوامل با تاثیری که بر مقدار و نوع ترکیبات شیمیایی درون برگ دارند، کیفیت چای خشک تولید شده را تحت تاثیر قرار میدهند. ترکیبات شیمیایی در برخی ارقام چای پتانسیل بالاتری برای ایجاد رنگ در دم کرده چای سیاه دارند و برخی در ایجاد عطر و طعم اهمیت دارند. شرایط آب و هوایی و عملیات کشاورزی نیز در بیوسنتز پیشسازهای ترکیبات عطر، طعم و رنگ موثر میباشند. اما یکی از مهمترین مراحل موثر در کیفیت چای، نحوه برداشت برگ سبز و حملونقل آن به کارخانه است. مقدار غلظت ترکیباتی که سبب بالارفتن کیفیت چای تولیدی میگردند در غنچه و برگ اول و دوم، بیشتر هستند. بنابراین چایی که از برگهای لطیف (یک غنچه و دو برگ) ساخته میشود از کیفیت بهتری برخوردار است. در این برگها، ترکیبات شیمیایی و مواد معدنی متعددی یافت میشود که پس از برداشت، ترکیبات شیمیایی برگ سبز در معرض تغییرات قرار میگیرند. بنابراین بیدقتی در بارگیری و حملونقل باعث زخمخوردگی و سائیدگی در برگ شده که در نهایت کیفیت را کاهش میدهد. در طول فرایند نیز ترکیبات کیفی برگ سبز با رعایت اصول صحیح چایسازی به ترکیبات با ارزش در چای سیاه تبدیل میشوند.
کیفیت چای ایران
گذشته از تعریف استاندارد ملی ایران از چای سیاه که آن را فرآوردهای میداند که تنها از جوانهها، برگها و ساقههای ترد و جوان رقمهایی از بوته چای با نام علمی کاملیا سیننسیس که مناسب برای تهیه چای سیاه باشد، تهیه شده باشد و اصول آمادهسازی آن را شیوههای پذیرفته شده چایسازی که پایه آن بر انجام پلاس، مالش، اکسیداسیون و خشک کردن است، میداند، ترکیبات موجود در شاخساره بوته چای ایرانی نقش بسیار مهمی در کیفیت چای ایران ایفا میکند.
با توجه به همه موارد ذکر شده، چای ایران به شرط رعایت شرایط صحیح برداشت، انتقال و فرآوری میتواند در زمره انواع چای باکیفیت و معطر و سالم دنیا معرفی شود که لزوماً نوشابه پررنگی ندارد. به نظر میرسد استفاده از مقادیر بیشتر چای خشک در هنگام دم آوردن چای ایرانی میتواند انتظار مصرف کنندگان ایرانی که تمایل به نوشیدن چای رنگین و معطر دارند را برآورده نماید و از نظر سلامت محصول نیز اطمینان خاطری برای مصرف کننده چای ایرانی باشد.