تجهیزات نوین آموزشی، ابزارهای کمک‌آموزشی هستند که با هدف تسهیل فرآیند یادگیری و ارتقای کیفیت آموزش به کار می‌روند. این تجهیزات شامل طیف گسترده‌ای از وسایل الکترونیکی و دیجیتال مانند ویدئو پروژکتورها، تخته‌های هوشمند، کامپیوترها، تبلت‌ها، نرم‌افزارهای آموزشی و سامانه‌های مدیریت یادگیری (LMS) می‌شود.
تجهیزات نوین آموزشی نقش مکملی در فرآیند یادگیری ایفا می‌کنند و برای آموزش مفاهیمی که: ۱) انتزاعی هستند، ۲) دسترسی به آنها دشوار است، ۳) آوردن نمونه‌های آنها به کلاس خطرناک یا غیرممکن است (مانند مواد شیمیایی، حشرات و غیره) و … می‌تواند به طور موثری به کار گرفته شود؛ به عنوان مثال، فیلم‌های مستند می‌توانند ویژگی‌های حشرات را به خوبی نمایش دهند، یا روش‌های کاشت و پرورش گیاهان را به شکلی آموزش دهند که در کلاس درس به سادگی امکان‌پذیر نیست.
شاخص ارزیابی وضعیت تجهیزات آموزشی در مدارس، معمولاً تعداد تجهیزات به ازای هر کلاس است. با این حال، با وجود پیشرفت‌های چشمگیر در این زمینه، هنوز تمامی کلاس‌های درس به معنای واقعی کلمه “هوشمند” نیستند؛ یعنی به ویدئو پروژکتور و لپ‌تاپ یا کامپیوتر مجهز نشده‌اند.
چالش‌های اصلی در زمینه تجهیزات آموزشی مدارس عبارتند از: کمبود تجهیزات، عدم آموزش کافی معلمان برای استفاده بهینه از این تجهیزات، محدودیت‌های بودجه‌ای برای تهیه و نگهداری تجهیزات، عدم مشارکت کافی اولیا و خیرین در تأمین منابع مالی، و مشکلات مدارس در نگهداری و به‌روزرسانی تجهیزات (نیاز به تخصص و منابع مالی)، نبود زیرساخت‌های لازم و کمبود محتوای آموزشی استاندارد.
استفاده از تجهیزات نوین آموزشی مزایای متعددی دارد که از آن جمله می‌توان به: یادگیری عمیق و پایدار از طریق افزایش مشارکت دانش‌آموزان؛ دسترسی آسان‌تر به اطلاعات متنوع؛ افزایش انگیزه یادگیری؛ و درک آسان‌تر مطالب با استفاده از تصاویر، فیلم‌ها و نمودارها اشاره نمود.
با این حال وسایلی مانند لپ‌تاپ و تبلت نمی‌توانند به طور کامل جایگزین کتاب‌های آموزشی شوند؛ زیرا می‌توانند باعث مشکلات چشمی شوند، نیاز به شارژ مداوم دارند، و مدارس اغلب فاقد تکنسین و متخصص کافی برای رفع مشکلات احتمالی این وسایل هستند.
علاوه بر این، استفاده بیش از حد از این وسایل می‌تواند منجر به مشکلات چشمی، گوشه‌گیری و انزوا، اختلال در روابط اجتماعی، اعتیاد به گوشی یا تبلت، و اختلالات خواب شود.
برای استفاده مؤثر از این تجهیزات، لازم است که مدارس و نظام آموزشی، سرمایه‌گذاری مناسبی در این زمینه انجام دهند و معلمان را برای استفاده بهینه از این ابزارها تشویق کنند.
به قلم: غلامرضا رحیمی؛ کارشناس آموزش