شخصاً، بارها و بارها در فراز و نشیبهای زندگی، خود را در پناه بیت گرانقدر شهریار یافتهام که میگوید: «برو ای گدای مسکین در خانهی علی زن / که نگین پادشاهی دهد از کرم گدا را .» هرگاه که احساس درماندگی کردهام، این بیت مانند نوری راهگشا، مرا به سمت بابِ حاجات، حضرت علی (ع) هدایت کرده و مشکلاتم را در سایهی لطف و کرم ایشان، حل شده یافتهام. همین ارادت و تجربهی شخصی، انگیزهی من برای نوشتن این یادداشت شد تا به بررسی و تحلیل وجوه مذهبی در اشعار شهریار بپردازم و نشان دهم چگونه این شاعر بزرگ، مفاهیم دینی و اعتقادی را با زبانی پویا و احساسی ماندگار، در تار و پود کلامش تنیده است.
مدح و ستایش اهل بیت (ع):
شهریار، همانند بسیاری از شاعران نامدار ایران، ارادت ویژهای به ساحت مقدس پیامبر اسلام (ص) و ائمه اطهار (ع) داشته است. او در اشعار خود، حضرت علی (ع) را نه تنها به عنوان یک شخصیت تاریخی، بلکه به عنوان نماد عدالت، شجاعت، و مظهر اسماء الهی ستایش میکند. بیتی از حافظ که میگوید: “علی ای همای رحمت تو چه آیتی خدا را / که به ما سوا فکندی همه سایه هما را”، اشارهای لطیف به همان مفهوم رحمت و گستردگی وجودی دارد که در اشعار شهریار نیز به شکلهای مختلف بازتاب یافته است. شهریار نیز در مدح امام علی (ع) سروده است:
«ای علی ای که اوجِ نامت / آسمانها را زِ رفعت بسته راه / بلکه خود کعبه، شقالقمر، خیبر گشا / گشته از نام تو، لبریزِ پناه.»
این ابیات نشاندهندهی همان روح ستایش و اعتراف به عظمت است که در بیت حافظ نیز موج میزند؛ جایی که علی (ع) همچون سایه هما، رحمت را بر همگان میگستراند.
مضامین عاشورایی و حماسه حسینی:
شهریار با شور و حرارت خاصی به واقعه کربلا و شهادت امام حسین (ع) پرداخته است. اشعار او در این زمینه، سرشار از اندوه، ارادت، و درسآموزی از قیام عاشورا است. او با زبانی احساسی، مصائب کربلا را بازگو میکند و رشادتها و از خودگذشتگی امام حسین (ع) را ستایش مینماید. این جنبه از اشعار شهریار، نشاندهندهی عمق باورهای مذهبی او و تأثیرپذیریاش از مکتب شهادت است.
عرفان و معنویت:
بسیاری از اشعار شهریار، رنگ و بوی عرفانی دارند و در این میان، عرفان او ریشه در آموزههای تشیع و عشق به اهل بیت (ع) دارد. او مفاهیم عرفانی را با زبان شاعرانه و گاهی عامیانه بیان میکند، به گونهای که هم برای خواص و هم برای عوام قابل درک است. این تلفیق عرفان با مظاهر مذهبی، شعر شهریار را به اثری ماندگار و سرشار از معنویت تبدیل کرده است.
پاسخ به ندای حق و فطرت پاک:
شهریار در اشعار خود، انسان را به بازگشت به فطرت پاک و پاسخ به ندای حق دعوت میکند. او معتقد است که عشق به اهل بیت (ع) و پیروی از راه و رسم آنان، انسان را به کمال و سعادت حقیقی رهنمون میسازد. این دیدگاه، ریشه در تعالیم دینی و باورهای مذهبی او دارد.
وجوه مذهبی در اشعار شهریار، تنها به ستایش ظاهری خلاصه نمیشود، بلکه تجلیدهندهی عشق، ارادت، و باور قلبی او به مکتب اهل بیت (ع) و آموزههای دینی است. شهریار با تلفیق هنر شاعری و عمق اعتقادات مذهبی، توانسته است آثاری خلق کند که هم از نظر ادبی ارزشمندند و هم از نظر معنوی، راهگشای پیروان این مکتب باشند. او با زبانی شیوا و احساسی، پیام حقیقت و عشق را به گوش جانها رسانده و نام خود را در کنار ستارگان درخشان ادبیات مذهبی ایران جاودانه ساخته است.