تقدیر از معلمان در روز معلم و اهدای هدیه به آنها اقدامی ارزشمند است، اما این تنها یک جنبه از قدردانی واقعی از این قشر زحمتکش است. توجه به معلمان نباید محدود به یک روز خاص در سال شود، بلکه باید به صورت یک رویکرد مستمر و همه‌جانبه در طول سال در نظر گرفته شود.
معلمان نقش کلیدی در شکل‌دهی آینده کشور ایفا می‌کنند. آنها نه تنها دانش را به دانش‌آموزان منتقل می‌کنند، بلکه دانش‌آموزان را تشویق می‌کنند تا پتانسیل‌های خود را کشف کرده و به بهترین نسخه خود تبدیل شوند.
مسائلی که معلمان با آن دست و پنجه نرم می‌کنند، تنها زندگی آنان را تحت تاثیر قرار نمی‌دهد، بلکه پیامدهای آن به تعلیم و تربیت دانش‌آموزان تسری می‌یابد.
کمبود نیروی انسانی از قبیل معلم، معاون اجرایی، معاون پرورشی، مربی ورزش، مربی هنر، متصدی آزمایشگاه، سرایدار، خدمتگزار بخصوص در مقاطع ابتدایی مانع آموزش و پرورش مطلوب دانش‌آموزان می‌شود. کمبود نیروی انسانی متخصص و کافی، به ویژه در مقطع ابتدایی، می‌تواند به طور مستقیم بر کیفیت آموزش و پرورش دانش‌آموزان اثر بگذارد. وقتی معلم مجبور است به جای تدریس، امور اجرایی را نیز انجام دهد، یا کلاس‌ها با تعداد زیادی دانش‌آموز تشکیل شوند، فرصت کافی برای توجه به نیازهای فردی دانش‌آموزان وجود نخواهد داشت. در برخی مدارس، معلمان علاوه بر تدریس، وظایف مهم دیگری نیز دارند، از جمله مشاوره، راهنمایی، و ایجاد محیطی امن و پرورشی. کمبود معاونین پرورشی و مشاوران، بار این مسئولیت‌ها را بر دوش معلمان سنگین‌تر می‌کند. کمبود متصدی آزمایشگاه و مربی هنر هم باعث محدود شدن فعالیت‌های عملی و خلاقانه دانش‌آموزان می‌شود.
برچیده شدن سرویس حمل و نقل در برخی مناطق از مشکلات دیگری است که معلمان مناطق حاشیه‌نشین از آن رنج می‌برند و سبب شده که کادر اداری مدارس به دلیل مشکلات رفت و آمد تکمیل نگردد و با عدم استقبال و حضور دوطلبانه پرسنل همراه باشد که در نهایت بر کیفیت اداره و آموزش در مدارس تأثیر می‌گذارد.
تقسیمات کشوری و آمار جمعیت ملاک تبعیض دیگری است. مدارس شهری که جمعیت بیش از ۴۰۰ تا ۶۰۰ نفر است با عدم استقبال نیروی انسانی معلم و مدیر و کادر اداری روبرو هستند، زیرا مدیریت این مدارس با چالش‌های زیادی همراه است. سختی کار در مدارس پر جمعیت بالای ۴۰۰ نفر تا ۶۰۰ نفر شهری و مدیریت آن نیاز به ارائه توجهات تشویقات بیشتر از نظر امکانات و تجهیزات را دارد که مدیران این مدارس شرایط سخت کار را تاب نمی‌آورند و کار در مدارس کوچکتر را ترجیح می‌دهند و این امر منجر به عدم ثبات مدیریتی می‌شود.
حقوق کم و پایین بودن مزایای اداری سبب عدم استقرار و ثبات نیروها شده و خروج هر ساله افراد از این اداره را موجب شده است. در حالی که هیچ وزارتخانه‌ای معوقه ندارد، معوقات معلمان به یک معضل بزرگ معیشتی برای آنان تبدیل شده است. برخی معلمان ناچار از دو شیفت کار هستند که بازده آنان را پایین می‌آورد. حقوق کافی و مزایای مناسب به معلمان کمک می‌کند تا با آسودگی خاطر به زندگی خود ادامه دهند و دغدغه‌های مالی کمتری داشته باشند. این امر باعث افزایش انگیزه و رضایت شغلی آنها می‌شود و در نتیجه، کیفیت تدریس و تعامل آنها با دانش‌آموزان بهبود می‌یابد.
ملزم نمودن معلمان به انجام کار پژوهشی و مقاله‌نویسی برای گرفتن امتیاز از مشکلاتی است که گریبانگیر آموزش و پرورش شده و در حالی که ظرفیت و انرژی معلم باید صرف تعلیم و تربیت دانش‌آموزان شود، ایجاد دغدغه مقاله نوشتن بازدهی قابل لمسی ندارد و تنها باری اضافی بر دوش معلمان است. این در حالی است که برخی معلمان برای تامین مالی ناچار از کار در دو شیفت و روی آوردن به مشاغلی جانبی مانند رانندگی در اسنپ و مسافرکشی می‌شوند.
کمبود مشاور در مدارس نیز مسئولیت بسیاری از مسائل دانش‌آموزان را متوجه معلمان می‌کند و گاه حتی سبب رویایی مستقیم معلم و اولیا می‌گردد.
به نظر می‌رسد باید از این لاک که “معلم باید مانند شمعی بسوزد تا به اطراف روشنایی ببخشد” بیرون بیاییم و با نگاهی واقع‌بینانه به مسائل بنگریم. دولت باید بودجه بیشتری را به آموزش و پرورش اختصاص دهد تا بتوان نیروی انسانی کافی را جذب و حقوق و مزایای آنها را افزایش داد. همچنین تخصیص منابع و نیروی انسانی باید بر اساس نیاز واقعی مدارس و مناطق مختلف صورت گیرد. شرایط کاری معلمان باید بهبود یابد تا انگیزه آنها برای خدمت در مناطق محروم و مدارس پرجمعیت افزایش یابد. دولت باید هر چه سریع‌تر معوقات معلمان را پرداخت کند تا بخشی از مشکلات معیشتی آنها حل شود. الزام معلمان به انجام کارهای غیرمرتبط با تدریس باید کاهش یابد و به جای آن، فرصت کافی برای رشد حرفه‌ای و بهبود کیفیت آموزش در اختیار آنها قرار گیرد. مساله دیگر توجه به ضرورت افزایش تعداد مشاوران در مدارس است تا معلمان بتوانند بر تدریس و پرورش دانش‌آموزان تمرکز کنند.
توجه به معلمان و بهبود وضعیت آنها یک سرمایه‌گذاری بلندمدت در آینده کشور است. با حمایت از معلمان و فراهم کردن شرایط لازم برای رشد و توسعه آنها، می‌توانیم نظام آموزشی قوی‌تری ایجاد کنیم که به تربیت دانش‌آموزان موفق و مسئولیت‌پذیر کمک کند.
به قلم: پروین بابایی
پیام آذربایجان