تنشآفرینی و افراطگری، در هر شکل و با هر انگیزهای، نهتنها کرامت انسانی را زیر پا میگذارد، بلکه بسترهای توسعه پایدار، همزیستی مسالمتآمیز و پیشرفت جوامع را نیز تخریب میکند. از خشونتهای روزمره و نامرئی در روابط انسانی تا تنشهای ساختاری و سازمانیافته در سطوح کلان، همگی نیازمند توجه و چارهجویی هستند.
برای دستیابی به جهانی عاری از ستیز، ریشهیابی ضروری است و باید آنها را شناخت: نابرابریهای اقتصادی، محرومیتهای اجتماعی، تبعیضهای سیستماتیک و گفتمانهای حذفی که «دیگری» را به حاشیه میرانند. تعصبکور و افراط نیز از خاکستر ناامیدی، احساس بیعدالتی و فقدان راههای مسالمتآمیز برای ابراز خود و بیان اعتراض رشد میکند.
راهکارها: از گفتوگو تا آموزش
بنیان جامعه باید صلحمحور و در راستای گفتوگوی بینافرهنگی و بینادینی یعنی شناخت متقابل و احترام به تنوع و انتخاب باشد. آموزش صلح از سنین پایین (کودکی) در فرهنگ جامعه مانند مدارا کردن و حل مسائل و اختلافات به صورت دوستانه (بدون درگیری)، نهادینه شود. افزایش عدالت اجتماعی، کاهش شکافهای اجتماعی و مبارزه با تبعیض در اشکال مختلف (تبعیض بین زنان و مردان، عدم دریافت مقام و جایگاه قضاوت برای زنان و…) در کشور باید صورت گیرد. رسانهها نیز باید از انتشار گفتمانهای بحرانساز و جنجالی و ترویج انگارههای همدلانه پرهیز کنند.
صلح تنها با تصمیمات دولت محقق نمیشود. هر یک از ما در ارتباطات و روابط روزمره، در خانواده، محیطکار و فضای مجازی میتوانیم با احترام به تفاوتها و تلاش برای درک متقابل هم و رد خشونت کلامی و رفتاری، سهمی در ساخت دنیایی ملایمتر و بدون خشونت و درگیری داشته باشیم.
امید که تلاشهای فردی و جمعی باعث ساختن جهانی صلحآمیز شود که موهبتی برای غنای تجربه انسانی تلقی شود، نه اینکه «تفاوتها» بهانهای برای دشمنی و ترویج خشونت باشد. در جهانی که ستیز و خشونت و افراطیگری، نه انتخاب که موزههای تاریخ خواهند شد.
به قلم: کوثر آریانی