سرویس خبری یادداشت

۲۰ شهریور، سالروز درگذشت پری صابری است؛ بانویی که بیش از شش دهه در تئاتر ایران زیست، نوشت، ساخت، آفرید و صحنه را به معبدی برای اسطوره، عرفان و شعر بدل کرد. او را نمی‌توان تنها یک کارگردان نامید؛ صابری پیونددهنده ادبیات کلاسیک ایران با تئاتر مدرن بود، زنی که در تمام سال‌های دشوار، دست از صحنه برنداشت.

۲۰ شهریور، زادروز مهرزمان فخار منفرد است؛ نگارگر برجسته‌ای که با ذوق و دقت زنانه‌اش در هنرهای سنتی ایرانی، به‌ویژه در رشته گل و مرغ، اثری ماندگار در عرصه نگارگری معاصر به‌جا گذاشت. هنرمندی که نه‌تنها خالق آثار فاخر بود، بلکه داور، مربی، و الهام‌بخش نسل جوان هنرمندان ایران نیز به‌شمار می‌رفت.

۱۸ شهریور، سالروز تولد و درگذشت دکتر تاج‌زمان دانش است؛ بانویی اندیشمند، حقوق‌دان و مصلح اجتماعی که با دانش، تجربه و دغدغه انسانی‌اش، ساختار زندان‌ها و نگاه به مجرمان را در ایران دگرگون کرد. او از نخستین زنانی بود که در حوزه «کیفرشناسی» و «حقوق زندانیان» صاحب‌نظر شد و اثر گذاشت.

حادثه دردناک و تکان‌دهنده کشتار یک خرس قهوه‌ای ماده و دو توله‌اش در سمیرم، نه‌تنها موجی از اندوه و خشم در میان مردم به پا کرد، بلکه به نقطه عطفی در شکل‌گیری جنبش‌های مدنی برای حمایت از حیوانات در ایران تبدیل شد. این رویداد تلخ، سرانجام به نام‌گذاری ۲۰ شهریور به‌عنوان «روز ملی مبارزه با خشونت علیه حیوانات» انجامید؛ روزی برای یادآوری لزوم همزیستی مسالمت‌آمیز با دیگر جانداران و مقابله با بی‌رحمی علیه آن‌ها.

۱۵ شهریور، سالروز درگذشت لیلی آهی، معروف به لیلا ایمن، از مؤسسان شورای کتاب کودک و یکی از چهره‌های بی‌ادعای اما تأثیرگذار در مسیر شکل‌گیری و گسترش ادبیات کودک در ایران است؛ زنی که همگام با توران میرهادی، سنگ‌بنای نهادی را گذاشت که دهه‌ها چراغ راه نویسندگان، مربیان و ناشران کودک و نوجوان بود.

تهمینه میلانی، فیلمساز، فیلمنامه‌نویس، معمار و کنشگر اجتماعی، امروز ۱۵ شهریور، شمع تولد ۶۵ سالگی‌اش را خاموش می‌کند. زنی که هیچ‌گاه در قاب محدود کلیشه‌ها نماند و بی‌هراس، دوربینش را به سمت تاریکی‌های ناگفته جامعه گرفت. میلانی، بی‌آنکه دروغ بگوید یا ریا بورزد، سال‌هاست از زنان، از انسان، از زخم‌های باز تاریخ این سرزمین سخن می‌گوید.

در روزگاری که تحصیل برای دختران گناهی نانوشته بود و زنان صدایی در جامعه نداشتند، حفصە خان نقیب با دلی سرشار از جسارت و دلسوزی، مسیر تازه‌ای گشود. او نه‌تنها در سلیمانیه نخستین مدرسه دخترانه را بنیان گذاشت، بلکه خانه‌اش را به پناهگاه امید و آگاهی برای زنان بدل کرد؛ زنی پیشرو که بی‌نیاز از تریبون، تاریخ را با عمل نوشت.

ژانت میخائیلی، از پیشگامان تصویرگری کتاب کودک در ایران، هنرمندی بود که با طرح‌های ساده، رنگ‌های شاد و نگاهی انسانی، دنیای خیال کودکان را تصویر کرد. با وجود سال‌ها فعالیت حرفه‌ای، عمرش در گمنامی و فقدان حمایت گذشت، اما آثارش همچنان در حافظه تصویری نسل‌ها باقی مانده‌اند.

ایران درّودی، هنرمندی چندوجهی از دیار مشهد، با تابلوهای خیال‌انگیز، کارگردانی در تلویزیون، و آموزش تاریخ هنر در دانشگاه، چهره‌ای شاخص در هنر معاصر ایران بود. در آثار او، غیبت انسان به حضوری رازآلود بدل می‌شود؛ انگار که خودِ طبیعت روایت‌گر اندوه، امید و آزادی باشد.