گزارشی توصیفی از هوای تبریز در روزهای آغازین ماه آذر ۱۴۰۴ حاکی است:
طبق خبرگزاری دنیای اقتصاد (کد خبر ۴۲۳۰۸۸۳) در اول آذرماه ۱۴۰۴، کیفیت هوا در استان تبریز به وضعیت قرمز رسیده و هوای این شهر برای همه گروهها ناسالم اعلام شده است.
به گزارش خبرگزاری ایمنا (کد خبر ۹۲۶۶۲۴) از آذربایجانشرقی و بر اساس اعلام سامانه پایش کیفی هوای کشور، بر اساس اندازهگیری ذرات معلق با اندازه ۲.۵ میکرون، یکشنبه دوم آذر وضعیت هوا در ایستگاههای شهر تبریز شامل میدان نماز، باغشمال، آبرسان، بهداشت و محیطزیست به ترتیب و بهطور میانگین با شاخصهای ۱۷۴، ۱۷۳، ۱۶۵، ۱۷۵ و ۱۸۳ در وضعیت ناسالم قرار گرفت و همانطور که میدانیم شهر بهصورت تعطیل درآمد.
بر اساس طبقهبندی پنجگانه صورتگرفته در شاخص کیفیت هوا (AQI)، از عدد صفر تا ۵۰ پاک، ۵۱ تا ۱۰۰ قابلقبول، ۱۰۱ تا ۱۵۰ ناسالم برای گروههای حساس، ۱۵۱ تا ۲۰۰ ناسالم برای همه گروهها است.
حق بر سلامت یکی از مهمترین حقوق بشر:
وضعیت قرمز آلودگی هوا یعنی وقوع یک بحران بسیار جدی و اورژانسی، یک زنگ خطر برای سلامت همهی مردم است، نه امری پیشپاافتاده و فرعی که بتوان مداخله در آن را به تعویق انداخت.
حق بر سلامت، یکی از مهمترین حقوق بشر است که در مقدمه اساسنامه سازمان بهداشت جهانی مطرح و بهعنوان حق هر انسان برای دسترسی به بالاترین سطح ممکن سلامتی به رسمیت شناخته شده است و دربرگیرنده شرایطی است که دولتها برای تأمین امکان یک زندگی سالم متعهد به فراهمکردن آن میباشند. حق بر سلامت در اسناد ملی و بینالمللی جایگاهی ویژه دارد (هاشمی، ۱۳۱۲ش.) و از اصول پذیرفتهشده در همه کشورها از جمله جمهوری اسلامی ایران است.
عوامل اصلی آلودگی هوای تبریز:
تحقیقات و بحثهای کارشناسی بسیاری در این باره صورت گرفته و سببهای اصلی آلودگی هوای تبریز روشن است. در اینجا به اختصار اشارهای کوتاه به مهمترین آنها میکنم:
سببشناسی کمیت و کیفیت آلودگی هوای تبریز در فصلهای گرم و سرد سال فرق میکند. آنچه همهساله تکرار و سالبهسال نیز وخیمتر میشود، آلودگی خفقانآوری است که همزمان با سرد شدن هوا در فصل پاییز و زمستان اتفاق میافتد. در این هنگام چند عامل دستبهدست میدهند و اثرات یکدیگر را تشدید میکنند. از سویی پدیدهی اینورژن (وارونگی حرارتی هوا) مانع از انتشار عمودی آلودگی میشود و آلایندهها روزبهروز بر هم افزوده شده و در هوای مجاور سطح زمین انبار میشوند و از سوی دیگر، بهخاطر اینکه مصرف خانگی گاز بالا میرود، نیروگاه حرارتی تبریز بهجای گاز به سوزاندن مازوت روی میآورد. مازوت مادهای است که آلایندههای بسیار بیشتر و خطرناکتری تولید میکند مانند اکسیدهای نیتروژن، اکسیدهای گوگرد، ذرات معلق و…
این آلایندهها با انسان چه میکند؟
به گزارش مشرق (کد خبر ۱۶۵۴۰۳۶، تاریخ انتشار: ۲۹ مهر ۱۴۰۳ – ۰۷:۰۰)، به گفته دکتر زالی، رئیس دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی، متأسفانه بین آلودگی هوا، میزان آلایندهها و افزایش آسم در کشور ارتباطی مستقیم وجود دارد.
به گفته وی، بیماری آسم در کشور موضوعی مهم است و در حال حاضر بین ۹ تا ۱۳ درصد بیمار مبتلا به آسم در کشور وجود دارد و مهمترین نگرانی موجود این است که بخش عمدهای از مبتلایان به آسم را گروه سنی کودکان تشکیل میدهند.
آلایندههای ناشی از سوخت مازوت، علاوه بر آسم، بیماریهای مهلک دیگری را نیز ایجاد میکنند مانند: برونشیت، کاهش کارآیی تنفسی، سوزش چشم، سردرد، سرگیجه، بیماریهای قلبیعروقی، سکته مغزی، بیماریهای عصبی، گوارشی و…
ترکیبات آروماتیک پلیسیلیک موجود در مازوت بهعنوان مواد شیمیایی سرطانزا شناخته شدهاند و خطر ابتلا به انواع سرطانها از جمله سرطان ریه را افزایش میدهند.
مشکلات مضاعف نیروگاه حرارتی تبریز
مشکلات ناشی از سوزاندن مازوت در نیروگاه حرارتی تبریز از حالت معمول فراتر میرود، به چند دلیل:
الف) مازوت مورد استفاده در نیروگاه تبریز نامرغوب بوده و میزان گوگرد بیشتری دارد و لذا اکسیدهای گوگرد بیشتری تولید میکند.
مازوت انواع مختلفی دارد.
تفاوت در ویسکوزیتهی مازوت باعث میشود تا این سوخت به چند دستهی مختلف تقسیم شود:
CST180
CST230
CST280
CST380
M100
DM-amarketsB3
در این میان، مازوت ۱۰۰ (M100) نیز به دلیل وجود مقادیر مختلف گوگرد، به ۴ نوع مختلف تقسیم میشود:
-
گوگرد زیاد (High Sulphur): شامل ۲ تا ۳٫۵ درصد گوگرد
-
گوگرد معمولی (Normal Sulphur): شامل ۱ تا ۲ درصد گوگرد
-
گوگرد کم (Low Sulphur): شامل ۰٫۵ تا ۱ درصد گوگرد
-
گوگرد بسیار کم (Very Low Sulphur): شامل ۰٫۵ درصد گوگرد
مشکل دیگر نیروگاه حرارتی تبریز، به گزارش ایرنا، آن است که حدود ۵۰ سال از ساخت آن میگذرد و بهخاطر فرسودگی بخشی از تجهیزات، با بهرهوری پایین در خدمت تأمین برق کلانشهر تبریز است.
و از اینرو نیاز به بازسازی و افزودن نیروگاه حرارتی دیگری (البته با عنایت به ضرورت مکانیابی صحیح) احساس میشود.
مشکل مهم دیگر در تشدید آلودگی ایام سرد سال، خودروها هستند. خودروهای فرسوده چندین برابر خودروهای سالم آلودگی تولید میکنند. لذا، دولت باید نظارت هرچه بیشتری را در فرآیند معاینه فنی به کار گیرد. هرگونه سهلانگاری و فساد در این امر میتواند باعث شود که خودروهای آلاینده از نظارت قانونی گریخته، بهراحتی در شهر تردد کنند. بهعلاوه باید با تدابیری مانند زوجوفردسازی حرکت اتومبیلهای شخصی از درب منزل، تشویق استفاده از وسایل نقلیه عمومی و… فکری به حال حجم عظیم اتومبیلهای در حال عبور و مرور نمود.
همانطور که میدانیم یکی از راهحلهای کاهش آلودگی هوا، استفاده از انرژیهای پاک است. چند سال است که در ایران طرح عدم استفاده از سوخت مازوت و استفاده از پنلهای خورشیدی تصویب و در دستور کار دولت قرار گرفته، اما همانطور که میبینیم تا مرحله اجرا و عمل راه درازی در پیش است.
در مورد بحران نفسگیر فعلی آلودگی هوا تنها راه چاره آن است که حل آن را در اولویت قرار دهیم. باور کنیم که در حال حاضر چیزی ضروریتر از تنفس یک هوای سالم برای مردم وجود ندارد و بیشک میدانیم که در این مورد تأمین پشتوانه مالی حرف اول را میزند. هر طرح و برنامهای در این راستا، بدون تخصیص بودجه کافی، عقیم است و غیرعملی. میتوان سهم بخشهای کمتر ضروری از بودجه عمومی را به نفع حل مسئله آلودگی هوا کاهش داد. اگر به فوریت برای این مسئله چارهاندیشی نکنیم، بسیاری از مردم دچار بیماریها و عوارضی ماندگار در بدنشان خواهند شد که چهبسا تا پایان عمر از آنها دست برندارند.
ما متأسفانه عادت کردهایم در فصول گرم سال که آلودگی کاهش مییابد، مسئله را فراموش کنیم و تنها وقتی که کارد آلودگی به استخوان مردم رسید، به فکر چارهجویی بیفتیم، آن هم از نوع ناکارآمدش مانند به تعطیل کشاندن شهر.
باید بدانیم که آلودگی هوا در موقعیت کنونی چیزی نیست که خودبهخود حل شود، بلکه نیاز به مداومت، تدبیراندیشی، استفاده از تجربیات کشورهای توسعهیافته، تخصیص بودجه کافی، اقدامات جدی، فوری و قاطعانه دولت و عزم مردم (با صرفهجویی در مصرف انرژی) دارد.
انفعال، بزرگترین دشمنی است که جامعه را به تباهی میکشاند. اگر مشکل را جدی بگیریم، رها نکنیم و تلاش کنیم بیشک به راهحل خواهیم رسید.
به قلم: دکتر نرمینه معینیان