بلاگری، پدیده دوران ما

 بلاگری، پدیده دوران ما

مهتاب عالی

روزگاری نه چندان دور، وقتی مادر غذایی می‌پخت که عطر داشت، حتماً سهمی برای همسایه می‌فرستاد، مبادا که اصطلاحاً مشمول الذمه شویم. خوراکی‌های گران قیمت، میوه‌های معطر و لوازم تحریر فانتزی را نمی‌گذاشت به مدرسه ببریم. یک زمانی پوشیدن لباس و کفش نو، هم شوقی پنهان داشت هم خجالتی همراه که باعث می‌شد گاهی کفش را خاکی کنیم تا تازگی‌اش کمتر به چشم بیاید.

دورانی که سرِّ خانه و خانواده را بیرون بردن، خطایی نابخشودنی بود. محبت بین زن و شوهر در جمع؟ استغفرالله! گاهی حتی زن و شوهر صدا زدن نام یکدیگر در جمع را بد می‌دانستند چه رسد به ابراز علاقه. بوسیدن و در آغوش کشیدن فرزند و حتی محبت کلامی جلوی دیگران پسندیده نبود و خیلی موارد دیگر…

برخی از این موارد کاملاً حکیمانه بوده و ریشه در باورهای ارزشمند مذهبی و فرهنگ اصیل ایرانی داشتند، اما برخی هم برخوردهایی متحجرانه و افراطی بود. و حالا در این زمانه این فرهنگ کلاً به حاشیه رانده شده؛ چه آنها که بجا بود چه آنها که نابجا.

حالا شاهد دورانی هستیم که گرچه آپارتمان‌های بلند مانع پیچیدن عطر غذا می‌شود، اما عکس غذاها و خوراکی‌ها با میزآرایی‌های آنچنانی و اشتهابرانگیز در شبکه‌های اجتماعی جولان می‌دهند.

ابراز محبت و علاقه و قدردانی و تبریک و تسلیت پیش از بروز مستقیم، استوری می‌شود.

بهترین و پربهاترین لباس‌ها و وسیله‌ها در عکس‌های منتشره به رخ کشیده می‌شوند و حتی با ابزارهای ویرایش سعی می‌شود بهتر  و رشک برانگیزتر از چیزی که واقعاً هست به نظر بیاید؛ اجناسی که گاه نه به ضرورت بلکه صرفاً با هدف همین عکس‌ها تهیه می‌شود.

“بلاگری” پدیده نوظهور دوران ماست که مانند تمام پدیده‌ها مزایا و معایبی دارد. در این یادداشت سعی شده از چند منظر متفاوت به بررسی آن بپردازیم. با ما همراه باشید:

پیش از ظهور شبکه‌های اجتماعی، بلاگر به کسانی گفته می‌شد که وبلاگ شخصی داشتند و معمولاً روزانه در آن تولید محتوای متنی می کردند. وبلاگ‌ها موضوعات مختلفی داشتند؛ معرفی فیلم و کتاب، خاطره نویسی، طنز و سرگرمی، مطالب تاریخی، سفرنامه، آشپزی و… بستر مناسبی بود که هر کسی که حرفی برای گفتن داشت، بدون تشریفات راهیابی به رسانه‌ها می‌توانست ارائه کند و به فراخور جذابیت و مفید بودن مطالبش، خوانندگانی داشت که بهره‌مند می‌شدند و تبادل نظر می‌کردند. اما با ظهور گوشی‌های هوشمند و بعد، اینستاگرام و برنامه‌های مشابه، هم تعداد بلاگرها بیشتر شد، هم حوزه‌هایشان متنوع‌تر و مخاطبانشان بیشتر. بیشترین این بلاگرها را هم بلاگرهای حوزه روزمرگی! تشکیل می‌دهند؛ یعنی حوزه‌ای که در مورد همه چیز تولید محتوا می‌کند.

در اینجا به بلاگری از منظر دینی و مذهبی با اتکا به احادیث، نگاهی داشته‌ایم:

“زکات علم نشر آن است”  امام علی (ع)

محتوای پیج بعضی بلاگرها آموزشی است؛ به نحوی که در آن تخصص یا مهارت خود را آموزش می‌دهند. گروهی رایگان تدریس کرده و زکات علمشان را پرداخت می‌کنند، گروهی نیز در ازای دریافت مبلغ آموزش می‌دهند. هم کسب روزی حلال است هم مشکلات کلاس‌های حضوری را ندارد و محدودیت‌های جغرافیایی را کنار می‌زند. تا این جای کار خیلی هم عالی است. کجا ایراد می‌شود؟ آنجا که عده‌ای متخصص نما به واسطه محبوبیت و فالوور بالا تصور می‌کنند در تمامی حوزه‌ها صاحب نظر هستند و اطلاعات غلط، غیرعلمی و گاهی حتی خرافی به دیگران ارائه می‌کنند. به این عده باید این حدیث از پیامبر اکرم (ص) را یادآوری کرد: “اگر درباره چیزی از تو سوال شد که نمی‌دانی، بگو نمی‌دانم تا از پیامدهای آن خلاص شوی و درباره آنچه نمی‌دانی فتوا مده تا از عذاب خدا در روز قیامت نجات یابی.”

همچنین مخاطبان آنها باید بدانند، هر سوالی را نباید از هرکسی پرسید. کثرت فالوور نشان دهنده تخصص یا علم نیست و هیچ کسی در همه امور علم و تجربه ندارد. مثلاً بلاگری که از کودکش و مادرانگی‌هایش محتوا می‌گذارد، صلاحیت پاسخ به مسائل پزشکی، تغذیه‌ای و تربیتی کودک ما را ندارد!

“اسراف و زیاده روی، فراوانی را نابود می‌سازد” امام علی (ع)

گاهی بلاگرها، ترفندهایی یاد می‌دهند که بتوان با آنها  کمی بیشتر صرفه جویی کرد؛ مثلاً غذاهای اقتصادی، استفاده خلاقانه از اشیا و ساخت مواد و وسایل مورد نیاز در منزل و… که بسیار می‌تواند در این وانفسای اقتصادی کمک کننده باشد؛ محتوایی مفید و کاربردی. اما بیشتر وقت‌ها بلاگرها برای تولید محتوا رو به تجمل‌گرایی می‌آورند؛ سفره‌های هفت رنگ، تغییرات مکرر دکوراسیون و لوازم منزل، خرید و معرفی هر محصول جدید و غیر ضروری، پوشاک طبق مد، مراسم تجملی و غیرلازم و…

تجمل گرایی و به رخ کشیدن در دین ما مذموم است و این دنیاگرایی بیش از حد انسان را از خودشکوفایی باز می‌دارد. مصرف گرایی مخرب محیط زیست است و پرداختن مفرط به مادیات در این اوضاع اقتصادی، حسرت‌های زیادی در دلها می‌کارد. کاش عزیزان به خاطر جذب مخاطب روی این موارد پر زرق و برق تمرکز نکنند که تبعاتی مخرب دارد.

برای مخاطبان آنها هم بهتر است به حدیثی از پیامبر اکرم (ص) اشاره کنیم که فصل الخطاب است :

“هرگز به آنچه در دست دیگران است چشم ندوزید (و زندگی خود را با دیگران مقایسه نکنید) زیرا اندوه انسان طولانی خواهد شد و حسرت وی پایان نمی‌پذیرد و نعمت‌هایی که خداوند در اختیارش قرار داده کوچک می‌شمارد و در نتیجه شکر و سپاس او اندک خواهد شد. پس همواره در زندگی‌ات به پایین‌تر از خود بنگر”

” سرّ تو به منزله خون توست ( که فقط باید در رگ‌های تو جاری باشد ) پس آن را در رگ‌های دیگران جاری مساز ” امام صادق (ع)

خانواده حریمی مقدس است که چارچوب خود را دارد. نمایش تمام زوایای زندگی خانوادگی از تمام قسمت‌های منزل گرفته تا غذاها و روابط و مناسبات نه تنها پسندیده نیست بلکه عواقبی هم دارد.

این انتشار اطلاعات شخصی خیلی اوقات امنیت افراد را به خطر می‌اندازد و زمینه را برای سوءاستفاده سارقان، متجاوزان، شیادان و افراد سودجو مهیا می‌کند.

انتشار عکسها و اطلاعات خصوصی فرزندانمان نقض حریم شخصی کودک است و ممکن است آینده‌اش را تباه کند.

نمایشی کردن همه مناسبات خانوادگی، خلوص و صمیمیت آن را از بین می‌برد، مصنوعی شده و ممکن است به سردی روابط بیانجامد. همچنین نمایش نعمت‌ها و خوشبختی‌ها ممکن است آه حسرت باری بر دلی بنشاند که حق‌الناسی است سنگین.

“فَإِنَّ مَعَ الْعُسْرِ یُسْرًا ” “ إِنَّ مَعَ الْعُسْرِ یُسْرًا”  سوره مبارکه شرح  

مخاطبان بلاگرها باید در نظر داشته باشند که زندگی ترکیبی تنگاتنگ است از خوشی و ناخوشی، سختی و آسانی، گرفتاری و گشایش. مثلاً هم کار کردن خستگی دارد، هم زندگی زناشویی اختلاف نظر، هم روابط دوستانه بالا پایین دارد و هم والدگری دشواری. زندگی همیشه گل و بلبلی نیست که در صفحه گوشی می‌بینیم. طبیعتاً برای جذب مخاطب، نیمه روشن به نمایش گذاشته می‌شود و تاریکی ها انکار. بایستی با علم به این موضوع نگاه کنیم و با مقایسه زندگی عادی خود با بخش انتخابی از زندگی دیگران دچار سرخوردگی نشویم.

“کسی که خود را در معرض تهمت قرار دهد ، هرگز نباید کسی را که به او گمان بد می‌برد ، سرزنش کند.”امام علی(ع)

سلامت روان اهمیت بسیار دارد و سلامت خانواده و اجتماع هم در گرو آن است. فردی که بیش از حد در دنیای بلاگری غرق می‌شود باید مراقب باشد سلامت روانش به خطر نیفتد، زیرا تلاش برای دیده شدن همه چیز را برایش تصنعی می‌سازد و زندگی در لحظه را از دست می‌دهد و نمی‌تواند لذت ببرد. از سوی دیگر خود را در معرض انواع توهین‌ها و تهمت‌ها و قضاوت‌ها قرار می‌دهد و ممکن است فشار روانی زیادی بر او وارد شود. هویت اجتماعی‌اش تاحدود زیادی وابسته به لایک و کامنت دیگران می‌شود و در نتیجه گاهی به خودشیفتگی و گاهی به سرخوردگی دچار می‌گردد. تمایل به خودنمایی و اغراق در او قد علم می‌کند و مادیات و تجملات نفسش را تصاحب می‌کند.

“هر که علم جوید خدا عهده دار روزى او شود.” پیامبر اکرم (ص)

رواج بلاگری و استقبال از آن و درآمدهای هنگفتی که بدون زحمت یا تخصص ویژه نصیب افراد می‌کند برای نوجوانان و جوانان فریبنده است. از خود می‌پرسند وقتی به راحتی می‌توانم شغل پر درآمدی داشته باشم چرا درس بخوانم؟

اینجاست که تبیین ارزش‌ها ضرورت پیدا می‌کند و جامعه و خانواده و مدرسه باید فرهنگ سازی کنند که تحصیل علم تنها برای کسب درآمد نیست، بلکه فضیلتی انسانی است که در دین ما بسیار توصیه شده و اثرات مثبت بسیاری بر شخصیت و زندگی فرد دارد. ضمن اینکه علم اندوزی مانع ثروت نیست، بلکه مسیری اصولی برای رسیدن به آن است و چنان که در حدیث فوق آمده خداوند ضامن روزی جویندگان دانش است.

همچنین باید با ساماندهی فعالیت بلاگرها از ایجاد الگویی مخرب و سراب گونه برای نسل جدید جلوگیری کرد.

“عدالت، زیور ایمان است.” امام علی (ع)

فردی که می‌خواهد کسب و کاری راه بیندازد، برای کسب مجوز باید هفت خوان رستم را طی کند و اگر موفق شود بعد از اشتغال به کار هم باید به طور مداوم الزامات نهادهای مربوطه را رعایت کند، مبالغی بپردازد و پاسخگو باشد. با توجه به نوع شغل، اتحادیه اصناف، اداره کار، اداره مالیات، تامین اجتماعی، اماکن، بهداشت و راهنمایی رانندگی از جمله این ادارات هستند. برخی موارد کاملاً بجا و برخی نیز ناشی از بوروکراسی است و سنگ اندازی برابر مشاغل.

این در شرایطی است که بلاگرها بدون مجوز به فعالیت و کسب درآمد می‌پردازند و با وجود درآمدی بسیار بیشتر از کامندان و کسبه، مالیات نمی‌پردازند، نظارت خاصی روی فعالیتشان وجود ندارد و جز در مواردی که خط قرمز خیلی مهمی را رد کنند بازخواست نمی‌شوند.

این شرایط از عدل و انصاف به دور است و این تبعیض دست و دل افراد را برای شروع و ادامه کسب کار سرد می‌کند .

بنابراین بهتر است مسئولین مربوطه سازوکاری بیاندیشند که همه مردم در برابر الزامات قانون یکسان باشند.

“کسی که به اوضاع زمان خود آگاه باشد، گرفتار هجوم اشتباهات نمی‌شود.” امام صادق (ع)

تبلیغات جزو جدایی ناپذیر کسب و کارها در دوران ماست. روش‌های آن مرتب به روز می‌شود و تاثیر شگرفی بر رونق مشاغل دارد.

شاید زمانی آگهی‌های تلوزیونی یا بیلبوردهای سطح شهر از پربازده ترین تبلیغات محسوب می‌شدند، اما گویا امروزه رتبه اول بازدهی مربوط به بلاگرهاست. یعنی بلاگرها در ازای دریافت مبالغی به تبلیغ کالاها و خدمات و..‌. می‌پردازند. اشکالی هم ندارد. اما مشکل وقتی آغاز می‌شود که باورپذیری این نوع تبلیغ برای مخاطب بسیار بالاست و ممکن است او را گمراه کند.

اینجا آگاهی و سواد رسانه‌ای به کارمان می‌آید و باید در نظر بگیریم مبالغه و اغراق، بخش جدایی ناپذیر تبلیغات است و تفاوتی نمی‌کند که آگهی تلوزیونی باشد یا توصیه بلاگر محبوب ما! پس تا حد معقول آن را باور کنیم و تحقیقات و احتیاط لازم را رعایت کنیم؛ به ویژه در خصوص محصولات مربوط به سلامتی و تغذیه.

پیام آذربایجان